Notatka

Jeśli ktoś jest zainteresowany:
Faza ciemna fotosyntezy

Pozdrawiam Czytelników :)

Nagonasienne - podział systematyczny i charakterystyka.

1. Nagonasienne drobnolistne:
a. Miłorzębowe.
b. Kordaitowe - wymarłe.
c. Szpilkowe.

2. Nagonasienne wielkolistne:
a. Paprocie nasienne.
b. Sagowce.
c. Benetyty - wymarłe.
d. Gniotowe.

Rośliny nagonasienne charakteryzują się:
- solidnym pniem (przyrasta na grubość dzięki kambium),
- korzeniem palowym (inny rodzaj korzenia to wiązkowy),
- liście to oczywiście makrofile (teoria telomowa),
- w drewnie występują tylko cewki,
- duży przyrost na grubość,
- korek,
- wiązki przewodzące są otwarte (występuje miazga),
- nie posiadają okwiatu,
- są wiatropylne,

Nagozalążkowe/nagonasienne drobnolistne:
- liście pojedyncze z dwudzielną [dychotomiczną] nerwacją,
- lub liście równowąskie przekształcone w igły,

Nagozalążkowe/nagonasienne wielkolistne:
- liście złożone - blaszka została podzielona, np. jak u paproci,

Nie będę przedstawiać rodzajów liści ani typów ulistnienia...to trochę zbędne.
Wiedz, że są liście proste i złożone a ulistnienie to sposób rozmieszczenia liści na łodydze :)




 Przede wszystkim należy wiedzieć kto tu rządzi...
 Sporofit. Sporofit jest pokoleniem dominującym u nagozalążkowych roślin nasiennych.
Są to np. duże, okazałe, zielone sosny, świerki i inne "drzewa"(powszechnie pojmowane przez zwykłych śmiertelników, czyli 'to co nad ziemią') innych gatunków.

 Gametofity są natomiast tak małe, że rozwijają się w zarodnikach a dokładniej w ścianach zarodników i jest bardzo krótkotrwały. Złożone są tylko z kilku komórek.


Znowu zaczyną się problemy z podwójnym nazewnictwem...a może już potrójnym, dlatego ważne jest żebyś zrozumiał, że każdy organ odpowiada poprzednim. Może jedynie mieć pewne ulepszenia, zmiany.

Zarodniki męskie = mikrospory = ziarna pyłku. Gamety męskie = plemniki.
Zarodniki żeńskie = makrospory.                      Gamety żeńskie = kom. jajowe. 

Nasienne - podział i powstawanie zalążków.

Rośliny nasienne dzielą się na:
1. Nagonasienne drobnolistne [nagozalążkowe].
2. Nagonasienne wielkolistne [nagozalążkowe].
3. Okrytonasienne [okrytozalążkowe].

Jak sama nazwa wskazuje różnią się tym, że zalążek jest okryty lub nie. Czym jednak jest zalążek?
To nie jest właściwie nic nowego. Pamiętasz makrosporangium? Występowało w roślinach różnozarodnikowych, np. u paproci. Są to struktury wytwarzające makrospory, z których wyrastają gametofity żeńskie.
makrosporangium = zarodnia,
makrospora = zarodnik,
zalążek - zarodnia okryta osłonkami,

U roślin nasiennych stopniowo bardziej faworyzowane przez naturę były makrosporangia [zarodnie] lepiej osłonięte przez telomy.
 Co to znaczy, że były 'faworyzowane'?
(Wkraczamy tu głębiej w temat ewolucji) Znaczy to, że rośliny, które wskutek drobnych zmian w fenotypie (tu:zarodnie bardziej osłonięte przez telomy) skuteczniej się rozmnażały. Jak to możliwe? To proste: myślę, że głębiej osadzone zarodnie były mniej wystawione na czynniki środowiska zewnętrznego, co zapobiegało uszkodzeniom ich samych lub zarodników. Cecha więc utrwalała się.

Zalążki po zapłodnieniu przekształcają się w nasiona. Omówimy to wkrótce ;)

Budowa komórki - retikulum endoplazmatyczne (poza tokiem)

 Aparaty Golgiego, retikulum endoplazmatyczne [siateczka śródplazmatyczna] oraz lizosomy tworzą wewnątrzkomórkowy system błon.

 Zapewnia on:
 - zwiększenie powierzchni wewnętrznej komórki,
- podział cytoplazmy na przedziały,
- wyznacza trasę transportu substratów i produktów,

 Retikulum endoplazmatyczne dzieli się na:
1. Gładkie.
2. Szorstkie.

 Główną funkcją ER gładkiego jest synteza substancji niebiałkowych, detoksykacja, synteza tłuszczów zapasowych oraz rozkład glikogenu.

Główną funkcją ER szorstkiego jest synteza substancji białkowych.


 Z uwagi na te funkcje [podział miejsca występowania]:
- ER gładka będzie przeważać w komórkach np.gruczołowych jąder oraz innych gruczołów śluzowych;
- ER szorstka będzie przeważać w komórkach szybko rosnących i wydzielających enzymy białkowe, np. kom. nabłonka wielowarstwowego płaskiego,

Paprocie różnozarodnikowe - cykl rozwojowy.

Cykl rozwojowy paproci różnozarodnikowych na przykładzie salwinii pływającej:

Zygota 2n -> sporofit 2n. Sporofit salwinii pływającej to ulistniona łodyżka, która nie ma korzeni. Łodyżka posiada 2 listki nad powierzchnią wody i jeden pod wodą, który przypomina korzonek (jest nitkowaty).
Na listku podwodnym wytwarzane są kupki zarodni złożone z makrosporangiów lub mikrosporangiów.
Makrosporangia 2n -> makrospory 1n -> przedrośle żeńskie 1n -> kom. jajowa 1n.
Mikrosporangia 2n -> mikrospory 1n -> przedrośle męskie 1n -> wielowiciowe plemniki 1n. 

Paprocie jednakozarodnikowe - cykl rozwojowy.

  Paprocie, tak jak widłaki dzielą sie na jednakozarodnikowe i różnozarodnikowe. Jednak większość jest jednakozarodnikowa.

Cykl rozwojowy paproci na przykładzie narecznicy samczej:

 Z zygoty 2n rozwija sie sporofit 2n. Na spodniej stronie listków, każdy ma skupiska zarodni [kupki], które są osłaniane przez zawijkę. Przez mejozę powstają tam identyczne w wyglądzie zarodniki. Z nich rozwija się jednopienny, sercowaty gametofit. Na nim powstają rodnie i plemnie. Wytwarzają odpowiednio: kom. jajowe i plemniki. Plemniki są wielowiciowe i zapładniają komórkę jajową (oczywiście tylko w obecności wody). Powstaje zygota 2n i cykl się powtarza.

Skrzypy - cykl rozwojowy

Cykl rozwojowy skrzypów:

Z zygoty 2n rozwija sie sporofit 2n (czasem dwa pędy - wiosenny i letni). W zarodniach (sporangiach) powstają zarodniki (spory). Zarodnie znajdują się pod sporofilami (rodzaj liści - powinieneś je już znać). Każdy zarodnik ma przyczepione 4 taśmy - tak zwane sprężyce.

 Na boku widać 3 zarodniki skrzypu z owymi taśmami. Ułatwiają one rozsiewanie się skrzypów, ponieważ dzięki nim zarodniki łączą się w grupy i tym samym zwiększają szansę na 'przeżycie'.

W Operonie zarodniki są również nazwane mejosporami. Wynika to z tego, że zarodniki powstają w wyniku mejozy :)

Z zarodników 1n, które sa identyczne wyrastają oddzielnie gametofity 1n żeńskie i męskie - skrzypy są dwupienne.  Dalej w rodniach i plemniach wytwarzane są kom. jajowe i plemniki (1n), które po połączeniu się (zapłodnieniu) 'dadzą' zygotę.
Cykl powtarza się.

 Wszystkie współczesne skrzypy są jednakozarodnikowe.

Informacja

Jeśli kogoś szczególnie interesuje, pod adresem podanym niżej znajduje się:

 - wprowadzenie do fotosyntezy
http://koniecproblemow.blogspot.com/2010/11/fotosynteza-wprowadzenie.html

- połączenia międzykomórkowe - opis i podział
http://koniecproblemow.blogspot.com/2010/10/poaczenia-miedzykomorkowe.html

Oraz dodatkowo krótkie posty o przystosowaniu mszaków do rozmnażania w obecności wody i podziale enzymów.

Widłaki różnozarodnikowe - cykl rozwojowy.

 Przede wszystkim musisz zapoznać się z:
1. Budową widłaków.
2. Cyklem w. jednakozarodnikowych. 

Cykl rozwojowy widłaków różnozarodnikowych na przykładzie poryblin:
 Zygota - tradycyjnie diploidalna, ponieważ powstaje z plemnika i kom. jajowej. Z zygoty poprzez zarodek rozwija się piękny, dojrzały sporofit. Sporofit posiada sporofile; u różnozarodnikowych posiada ich nawet dwa rodzaje.
1. Mikrosporofile - posiada zarodnie: mikrosporangia -> wytwarzają mikrospory.
2. Makrosporofile - posiada zarodnie: makrosporangia -> wytwarzają makrospory.

Z mikrospory (1n) wyrasta przedrośle męskie, które utworzy plemnię.
Z makrospory wyrasta z kolei przedrośle żeńskie, które utworzy kilka rodni.

Makrosporę odróżniam od mikrospory, kojarząc sobie, że makro jest większe od mikro - tak samo jak komórka jajowa (gameta żeńska) jest większa od plemnika (gameta męska).

Co warto wspomnieć jeszcze, to że plemnie i rodnie są na oddzielnych gametofitach, czyli są dwupienne.
A mówiąc o gametoficie (przedroślu), to...jest ono tak malutkie, że właściwie rośnie w obrębie spor.

Rodnie wytwarzają komórkę jajową, a plemnie wielowiciowe plemniki.

Widłaki jednakozarodnikowe - cykl rozwojowy.

 Widłaków jest dwa typy jeśli chodzi o cykl rozwojowy:
- jednakozarodnikowe,
- różnozarodnikowe,

W dzisiejszym poście omówimy te pierwsze - prostsze. Cykl ich przypomina wcześniej poznane u mszaków, więc myślę, że nie będzie z tym większych problemów:) Tutaj również do zapłodnienia potrzeba wody.
Jeśli chodzi o jednakozarodnikowość to, tak jak nazwa wskazuje - wszystkie zarodniki są takie same. Również powstają przez mejozę.

Cykl rozwojowy widłaków jednakozarodnikowych od początku:
Znowu zaczynamy od zygoty (2n).
Z zygoty wyrasta zielony sporofit. Na szczycie tworzy się kłos zarodnionośny [strobil]. Kłos złożony ze sporofili, na których znajdują się zarodnie. To w zarodniach są wytwarzane zarodniki.


Sporofit 2n --mejoza--> zarodniki 1n => gametofit 1n-->plemniki i kom. jajowe. 1n=> zygota 2n -->
 >sporofit 2n...

Z każdego zarodnika wyrasta gametofit 1n. Gametofit jest jednopienny, czyli posiada i plemnie, i rodnie. W nich powstają z kolei plemniki i kom. jajowe. Kiedy się połączą powstaje zygota 2n. Cykl zatacza koło.

Widłak goździsty:

Paprociowe - budowa sporofitu i gametofitu.

Sporofit

To powszechnie znany pióropusz i elementy podziemne.
 Osobiście uwielbiam paprocie ...i je fotografować:

Sporofitowe pióropusze pojawiają się już na początku kwietnia, czasem wcześniej i zielenią się przez całe lato.

Łodyga nie przyrasta na grubość i jest zazwyczaj podziemnym kłączem. Na kłączu oczywiście korzenie przybyszowe skupione w drobniutkie kępki.
Jeśli kiedykolwiek wykopywałeś paprotki to wiesz, że czasem trudno jest jedną roślinę wykopywać, bo jest połączona czymś co idzie w głąb ziemi. To właśnie podziemne kłącze.

  
Liście to makrofile i to one tworzą pióropusz.
Generalnie liście dzielą się na mikrofile i makrofile. Mikrofile są dość prymitywne, natomiast makrofile to już trochę wyższa szkoła jazdy ;)

Liście wegetatywne, które zajmują się odżywianiem to trofofile. Przedrostek 'troph' oznacza 'odżywiać się'.
Natomiast liście zarodnionośne to sporofile i nie tworzą kłosa (strobila).

 Sporofile jesienią wyglądają w ten sposób:

Jednak nie u wszystkich gatunków sporofile tak różnią się od trofofili. Czasem po prostu kupki zarodni znajdują się pod liściem asymilacyjnym, tzn. po jego spodniej stronie.
 Tam więc powstają haploidalne zarodniki. Z zarodników rozwinie się gametofit.
 

   







Gametofit
Sercowate prezdrośle. Drobniutki jak u wszystkich paprotników. Jest jednopienny, czyli na jednym gametoficie znajdują się i plemnie i rodnie za jednym zamachem :) Jest również krótkotrwały. Jak tylko wytworzy sporofit - zamiera.

Budowa komórki - błona komórkowa (poza tokiem)

 Czym jest błona komórkowa?
To błona otaczająca każdą komórkę. Zbudowana z białek i lipidów. Fosfolipidy tworzą dwie warstwy: zewnętrzną i wewnętrzną (zrąb/podstawa błony). Z błoną powiązane są białka błonowe.

 

 Podział białek błonowych:
1. Integralne - tkwią w błonie prawie całe i trudno je oddzielić od niej.
2. Powierzchniowe - znajdują się na powierzchni i łatwo je oddzielić od błony.
3. Zakotwiczone - posiadają niebiałkową część, którą kotwiczą się do błony.

  
  Funkcje błony:
- oddziela ciało kom. od środowiska,
- pośredniczy między środowiskami,
- bierze udział w transporcie,
- wzmacniająca,
- receptorowa,
- "odpornościowa"
- umożliwia endocytozy i egzocytozy,

Cechy błony komórkowej:
1. Spolaryzowana - nierówne stężenie jonów sodu i potasu pomiędzy warstwami.
2. Płynna i elastyczna.
3. Asymetryczna - warstwy różnią się składowo.
4. Wybiórcza przepuszczalność - swobodnie przepływają tylko niekóre substancje.
5. Powstaje przez rozbudowę.


Transport w komórce:
A. Czynny (z użyciem energii z ATP, transport wbrew różnicy stężeń).
- transport aktywny,

B. Bierny (bez użycia energii).
- dyfuzja prosta,
- dyfuzja ułatwiona/wspomagana,

Mechanizm dyfuzji prostej:

Mechanizm dyfuzji wspomaganej:

Mechanizm transportu aktywnego:

Skrzypowe - budowa sporofitu i gametofitu.

Sporofit skrzypowych:

 Sporofit skrzypu składa się z podziemnych kłączy. Znich wyrastają drobne korzenie przybyszowe oraz łodyga. Łodyga oraz kłącza są podzielone na segmenty.
W segmentach występują węzły i międzywęźla.
W węzłach wyrastają liście, które przypominają niewielkie łuski. Nic specjalnego szczerze powiedziawszy, na obrazku ich praktycznie nie widać. Od zrośniętych liści odchodzą boczne odgałęzienia.
 Listki są małe, dlatego ich funkcję przejmuje często łodyga (f. asymilacyjna). Są jednak nazywane makrofilami.

Pędy w środku są puste - występuje dużo kanałów powietrznych, a cała struktura dla wzmocnienia jest wysycona krzemionką.

Tutaj jak u widłaków występuje kłos zarodnionośny [strobil] zbudowany z listków zarodnionośnych [sporofile]. Bardzo dobre przybliżenie strobila jest tutaj.


 Na obrazku widzimy skrzyp polny i on, jak niektóre inne gatunki, wytwarza dwa pędy.

Rodzaje pędów skrzypu polnego:
1. Wiosenny [zarodnionośny] - brunatno-brązowy,  służy do rozmnażania się, dlatego na szczycie posiada strobil.
2. Letni [płonny] - zielony (obecny chlorofil), pełni funkcje wegetacyjne (asymilacyjne).



Gametofit:
Inaczej 'przedrośle' jest małe, płatowate i zielone. Jest dwupienne, czyli na jednym osobniku są plemnie a na drugim rodnie (a nie plemnie i rodnie na jednym).

Moje odkrycie roku!

 Szukałam materiałów o trygonometrii na YT, bo się uczyłam do matury:p i pamiętałam, że było takie fajne edu-video. Jedyne co pamiętałam, to że miało czarne tło. Odnalazłam je a wraz z tym...wspaniały kanał Khana Academy! Ma on świetne, po prostu idealne filmiki dotyczące nie tylko matematyki, ale również BIOLOGII.

Tak, wiem, że jest po angielsku...ale jeśli mniej więcej angielski umiesz to dasz sobie radę. Zwróć uwagę na okienko obok liczby wyświetleń na stronie YT- na pewno Ci w tym pomoże.
Tymczasem pokażę Wam pierwsze video tutaj:

Widłaki - budowa sporofitu i gametofitu.

 Widłaki

Dominuje sporofit, chociaż gametofit jest samodzielny (u mszaków np. nie jest).
Sporofity to drobne łodyżki upstrzone listkami, mające na szczycie tzw. kłos zarodnionośny [strobil].
Listki to mikrofile - są bardzo proste w budowie, mają pojedynczy nierozgałęziony nerw.

Korzenie przybyszowe są malutkie. Możecie je zobaczyć na obrazku obok. Co to są korzenie przybyszowe? To korzenie, które odrastają bezpośrednio od pędu. Tak więc część płożąca się widłaków to pęd, nie żadne "kłącze", ani nie zwykły korzeń :)

Jak widzisz, na szczycie łodyga jest żółta. To jest wspomniany kłos zarodnionośny. Jest złożony ze sporofili. Sporofile to listki, które na swojej powierzchni mają zarodnie (znane z mszaków pojęcie - sporangia).



Gametofit jest bardzo mały, do przeżycia nie potrzebuje sporofitu. Potrzebuje jednak grzyba mikoryzowego. Mikoryza.Jeśli mikoryza, to oczywiście gamteofit musi mieć jakieś korzenie - są to podobne do 'mszakowych' chwytniki. Na gametoficie znajdują się gametangia - plemnie i rodnie.
Chyba domyślasz się co w nich się znajduje...tak, plemniki i komórka jajowa. Do zapłodnienia wymagana jest woda.

Paprotniki - wprowadzenie.

 Pojęcie 'paprotniki' kojarzy nam się z wielkimi paprotkami, zabawami w szukanie kwiatu paproci itd. ale od dziś ma Ci się to kojarzyć z jeszcze wieloma innymi rzeczami.

Teraz paprotniki to:
1. Widłakowe.

2. Skrzypowe.

3. Paprocie.

Ogólniki, które przydałoby się zapamiętać i które ułatwią odnalezienie się w tym wszystkim to...
- rozmnażają się bezpłciowo przez zarodniki,
- dominuje sporofit (jest to norma, jedynie u mszaków wyjątkowo dominuje gametofit),
- gametofit jest samodzielny,
- zapłodnienie w obecności wody,
- korzenie przybyszowe (potocznie mogą być nazywane kłączami, choć kłącza to co innego),
- paprocie i widłaki mogą być różnozarodnikowe (o tym później),

Tkanka wydzielnicza - konkrety i obrazki.

 O tkance wydzielniczej raczej mówi się niedużo. To, co trzeba wiedzieć to, że nie zawsze tworzy wielokomórkowe struktury, jak np. miękisz gąbczasty. Tkanką wydzielniczą mogą być pojedyncze komórki. Wydzielają one różne substancje albo na zewnątrz, albo do wewnątrz organizmu.


Elementy tkanki wydzielniczej, produkującej substancje na zewnątrz:

 - włoski gruczołowe - różne subst., np. enzymy trawienne lub olejki zapachowe,
np. u rosiczki

- miodniki - nektar,
prawie na każdej roślinie

- wypotniki [hydatody] - nadmiar wody,
np. u truskawki

Elementy tkanki wydzielniczej, produkującej substancje do wewnątrz:

- kanały/przewody żywiczne - żywica,
np. u świerka

 

 np. u sosny,

- rurki mleczne [latycyfery] - sok mleczny,
np. u kozibroda

Tutaj jest filmik obrazujący włoski gruczołowe rosiczki.