piątek, 29 października 2010

Tkanka przewodząca - drewno i łyko

1. Martwa - przewodzi wodę i sole mineralne.
2. Żywa - przewodzi asymilaty.

Ad.1. Drewno
Z tkanką martwą nie ma problemu - siła ssąca liści wyciąga wodę w górę rośliny. Zajmuje się tym tkanka o nazwie drewno [ksylem].
Ksylem (od gr. ksylos = drewno) dzieli się na:
- cewki,
- naczynia,

 Cewki mają prymitywną budowę. Kształt mają wrzecionowaty i w ich ścianach występują jamki lejkowate. Jeśli nie wiesz jaki to jest wrzecionowaty kształt -> kliknij;) Zachodzą na siebie klinowato. Występują np. u paprotników i nagonasiennych. Świadczy to o tym, że są to stare gatunki, poniważ mają tak prosto zdudowane drewno.
 Jamki lejkowate służą komunikowaniu się sąsiadujących komórek.

< Jamka lejkowata zbudowana jest ze ściany wtórnej z zewnątrz.
W środku znajduje się blaszka środkowa oraz ściana pierwotna. Na blaszce widać okrągłe zgrubienie - torus.
 Woda przepływa nie wzdłuż cewek, ale pomiędzy jamkami, czyli mniej więcej w poprzek.







 Naczynia są bardziej skomplikowane od cewek. Wyglądają jak puste w środku rury: mniejsze i większe. W rzeczywistości są to poukładane na sobie komórki, bez ścian poprzecznych, które tworzą właśnie taki tunel. Mają także zgrubienia, aby się nie załamały a woda swobodnie przepływała. Zgrubienia np. spiralne, obrączkowe. Występują u okrytonasiennych (choć tu też bywają cewki).


 Ad. 2. Łyko.
Asymilaty muszą być transportowane od liści (tam zachodzi przecież fotosynteza) w dół rośliny. Nie jest to takie łatwe... Transport asymilatów odbywa się przy wykorzystaniu energii z ATP - tzw. transport aktywny. Zajmuje się tym łyko [floem].
Skoro do transportu wykorzystywane jest ATP - komórki muszą być żywe.
Łyko dzieli się na:
- komórki sitowe,
- rurki sitowe,

 Komórki sitowe to tak jak cewki - komórki zachądzące na siebie klinowato o wrzecionowatym kształcie z otworkami w ścianach bocznych. Owe proste otworki są to tzw. pola sitowe. Ich skupiska transportują asymilaty. Występują u paprotników i nagonasiennych.




 Rurki sitowe również są podobnie ułożone, ale pola sitowe zdajdują się w miejscu poprzecznych ścian komórek. Komórki rurek sitowych tracą jądro. Towarzyszące im komórki przyrurkowe częściowo pełnią jego funkcje. Występują u okrytonasiennych.

poniedziałek, 25 października 2010

Pomożecie? Pomożemy :)

Jeśli masz jakieś wątpliwości - pisz. Co dwie głowy to nie jedna:)

Jeśli masz jakieś uwagi - pisz. Jak trzeba to poprawimy. To bardzo ważne, jeśli zauważysz jakiś błąd lub nieścisłość. Biologia jest takim przedmiotem, że za nawet drobne nieścisłości czasem się traci sporo punktów na maturze. Dlatego znaczną przewagę nad resztą mają osoby po profilu biologicznym - one uczą się myśleć konkretnie i konkrety przelewać na papier. Hm można powiedzieć, że to jest 'biologiczne myślenie'.

Jeśli czegoś nie rozumiesz - pisz. Omówimy, wyjaśnimy sobie jeszcze raz.

Jeśli masz jakieś nowe pomysły - ...wiesz co robić ;)

 Mail:
mal-moonlight@hotmail.com

lub poprzez listę subskrybcji w trakcie naszej mailowej powtórki
[formularz zgłoszeniowy].
Niektóre odpowiedzi/omówienia umieszczam na stronie pomocniczej:
Koniec Problemów

piątek, 22 października 2010

Tkanka wzmacniająca roślin - podział i charakterystyka

 Tkanka wzmacniająca służy do ...wzmacniania. Są dwa podstawowe rodzaje - jeden z nich jest tkanką żywą, drugi martwą i to jest podstawowa różnica. Przyjrzyjmy się im bliżej...

Kolenchyma [zwarcica]
- kątowa - wzmocnienia są w narożnikach;
- płatowa - wzmocnienia na powierzchniach stycznych warstw komórek;
  Kolenchyma usztywnia np. ogonki liściowe i jest zbudowana z żywych kom.







Sklerenchyma [twardzica
 Ma postać:
- włókien sklerenchymatycznych (podłóżne);
- sklereidów (okrągłe);
 Sklerenchyma utwardza stare łodygi oraz łupiny nasion. Sklereidy występują też w postaci charakterystycznych grudek w gruszkach.

Włókna sklerenchymatyczne:












Sklereidy [kom. kamienne]:

sobota, 16 października 2010

Tkanka miękiszowa - podział i opis budowy

 Tkanka miękiszowa - komórki duże, duże wakuole, cienka ściana kom. Buduje wnętrze rośliny.

Rodzaje tkanki miękiszowej:




- zasadniczy - jest to tkanka podstawowa, bo wypełnia puste przestrzenie między innymi tkankami. Wiadomo, że nie wszystkie komórki da się idealnie obok siebie ułożyć, dlatego występują między nimi przestwory. Tam właśnie znajduje się m. zasadniczy;




- spichrzowy - należy kojarzyć ze 'spichlerzem', czyli miejscem przechowywania pożywienia. Taką samą funkcję pełni w roślinach. Nie ma chloroplastów, ale ma zapas pożywienia: ziarna materiału zapasowego. Występuje w organach spichrzowych tj. korzeń buraka, nasiona grochu, liść kapusty;

<charakterystyczne są ziarna materiału zapasowego.




- wodny/wodonośny - ten również magazynuje...ale wodę. Występuje więc u roślin, które tę wodę muszą oszczędzać - tzw. sukulentów. Są to rośliny żyjące w bardzo suchych środowiskach, np. najbardziej znane kaktusy;






- powietrzny - trudno powiedzieć, aby 'magazynował' powietrze. Jest to raczej tkanka, w której komórki są ułożone bardzo luźno, tworząc w ten sposób jakby system wentylacji. Jest on wykorzystywany przez rośliny bagienne i inne, które mają organy zanurzone w wodzie. Tkanka ta bowiem ułatwia wymianę gazową w tak trudnych warunkach;


<charakterystyczne przestwory międzykom.





- asymilacyjny - doszliśmy do najtrudniejszej, ponieważ zawiera najwięcej odmian. Asymilacyjny jak nazwa wskazuje bierze udział w fotosyntezie. Bez niego nie mogłaby ona zachodzić (przynajmniej nie w wystarczającym stopniu). Jak fotosynteza to chloroplasty - dużo chloroplastów.

 ~ m. as. gąbczasty - dosyć duże przestwory międzykom., wyst.: liście roślin jednoliściennych, dwuliściennych i paprotników;



<charakterystyczna ilość chloroplastów, przestwory.






 ~m. as. palisadowy - kom. cylindryczne, małe przestwory, wyst.: górne części liści dwuliściennych i paprotników;



<charakterystyczne:układ kom., kształt i chloroplasty.






 ~m. as. wieloramienny - kom. z bardzo pofałdowaną błoną, co znacznie zwiększa pole powierzchni kom., wyst.: w igłach niektórych nagonasiennych;


<charakterystyczne:pofałdowania, chloroplasty.

niedziela, 10 października 2010

Tk. stała okrywająca - charakterystyka, podział, wytwory.

 Tkanka okrywająca:
- skórka [ epiderma i ryzoderma],
- korek,

Skórka (tk. pierwotna) - pokrywa roślinę. Komórki są żywe, ściśle do siebie przylegają, nie mają z reguły chloroplastów. Z zewnątrz kom. pokryte są kutikulą/kutykulą - adkrustowane warstwą tłuszczowców (tylko w epidermie).
Epiderma - skórka w części nadziemnej.
Epiblema/ryzoderma - skórka w części podziemnej.


Funkcje skórki:
- ochrania przed uszkodzeniami i innymi niekorzystnymi czynnikami środ. zew.,
- zapobiega nadmiernemu parowaniu,

Wytwory skórki:
-epidermy
1.Aparaty szparkowe.
2. Włoski.
-epiblemy
1.Włośniki.


APARATY SZPARKOWE - uczestniczą w transpiracji, czyli parowaniu wody z rośliny. Składają się z 2 komórek szparkowych. Pomiędzy nimi tworzy się szczelina, przez którą paruje woda.



- u roślin jednoliściennych - komórki rozsuwają się. Cienkie błony komórki rozciągają się, natomiast grube pozostają w miejscu i tworzą szparkę.




- u roślin dwuliściennych - komórki wyginają się. Cienka błona rozciąga się, natomiast gruba odsuwając się tworzy szparkę.






 Napływ wody do komórek szparkowych powoduje zwiększenie ich uwodnienia [turgor]. Kiedy woda odpłynie z kom. obkurczają się. Aparaty szparkowe występują głównie na spodniej powierzchni liści a tylko w przypadku roślin wodnych znajdują się na powierzchni górnej. Wynika to z ich przeznaczenia.
Będąc pod wodą przecież nie mogłyby przeprowadzać transpiracji!
Występują też czasem na innych organach roślin, ale nigdy w strefie korzeni.


WŁOSKI :
- kutnerowe - rozgałęzione włoski tworzące kutner, np. u dziewanny. W dotyku miękki. Funkcje: chroni przed wahaniami temperatury, nadmiernym nasłonecznieniem, ochrania przed niektórymi zwierzętami i nadmiernym parowaniem;
- czepne - czepne haczyki, np. u chmielu. Szorstkie i przyczepiają się do wszystkiego, co służyć może do roznoszenia nasion i oplataniu innych roślin przy wzroście.;
- parzące - zawierają krzemionkę, po zetknięciu z nimi odczuwamy piekący ból, wyst. np. u pokrzywy. Pełnią funkcje ochronne;
- wydzielnicze - produkują olejki zapachowe np. u pelargonii i enzymy trawienne np. u rosiczki.


WŁOŚNIKIjednokomórkowe, zwiększają powierzchnię chłonną korzeni. Nie mają ich rośliny wodne i żyjące w mikoryzie ektotroficznej z grzybami.

piątek, 8 października 2010

Merystemy - pozostałe

Merystemy boczne:
- fellogen [miazga korkotwórcza] - pod skórką,
  *pod skórką łodygi tworzy korek; w strefie korzenia tworzy okolnicę,
- kambium [miazga twórcza] - pomiędzy łykiem a drewnem pierwotnym,

Merystemy te są odpowiedzialne za wtórny przyrost łodyg i korzeni na grubość.



Merysteme przyranny [kallus] - powstaje w miejscu zranienia z okolicznych tkanek miękiszowych. Dzięki temu rany zrastają się i zabliźniają.

Merystem archesporialny - tu zachodzą mejozy (pamiętaj: tylko komórek diploidalnych). Występują w zarodniach, gdzie wytwarzają zarodniki.

Merystem zarodkowy - z niego powstają zarodki roślin.


Inny podział merystemów to:
- Pierwotne (przykłady) to takie, które wywodzą się z merystemu zarodkowego i powodują przyrost pierwotny.  
- Wtórne (przykłady) to takie, które należą do tkanek stałych, ale w wyjątkowych sytuacjach powracają do formy embrionalnej i mogą się dzielić.

środa, 6 października 2010

Merystemy wierzchołkowe i wstawowy

 


Merystem wierzchołkowy:
- łodygi - chronione przez liście okrywające,
- korzenia - chronione przez czapeczkę,
 Merystemy wierzchołkowe powodują przyrost roślin na długość.
  

  
Merystemy wstawowe - tworzą się zazwyczaj u roślin, które szybko wykształcają kwiaty na wierzchołku i wzrost tam jest utrudniony. Znajdują się w węzłach i chronione są przez pochewki liściowe.

Tkanki roślinne - wstępny podział.

 Tkanka to grupa komórek, które mają często wspólne pochodzenie, podobną budowę i spełniają określoną funkcję w organizmie.

Komórki są ze sobą połączone cukrowcami. Myślisz może jak to możliwe skoro mają ścianę komórkową. W ścianie komórkowej bowiem znajdują się otworki - jamki. Przez jamki przenikają pasma cytoplazmy, tzw. plazmodesmy.

Tkanki dzielą się na twórcze i stałe.

Twórcze [merystematyczne] muszą się intensywnie dzielić, dlatego ich budowa jest inna od stałych. Mają małe wodniczki, cienką ścianę komórkową...ogólnie są nieduże. Mają też gęstą cytoplazmę i proporcjonalnie duże jądro. Występują proplastydy, czyli plastydy nie w pełni wykształcone.

Stałewiększe, mają grubą, wtórną ścianę komórkową, duże wodniczki, w pełni wykształcone plastydy, nieduże jądro i co ważne...nie potrafią się dzielić.

Podział merystemów:
- wierzchołkowy,
- wstawowy [interkalarny],
- boczny,
- przyranny,
- archesporialny,

 Podział tk.stałych:
- okrywająca,
- miękiszowa,
- wzmacniająca,
- przewodząca,
- wydzielnicza,

_________________

Jak zapamiętać podział tkanek?
Ułóżmy sobie z nimi historyjkę lub obrazowy opis. Generalnie chodzi o to, aby zapamiętać ciąg myśli. Łatwo zapamiętuje się opowiadania, prawda? Na pewno dużo łatwiej niż kilka, niezwiązanych ze sobą słów.

  Tk. twórcza - wyobraź sobie roślinę, np. powiedzmy trawę.
 Wszystko zaczyna się od dołu, z nasionka [nasionka pochodzą pośrednio z tk.archesporialnej]. Trawa wyrasta ponad ziemię i jest od razu narażona na uszkodzenia, jednak każde jej rany opatruje tk. przyranna. Dzięki temu roślina może dalej piąć się w górę, w górę...jeden listek w bok, z czasem drugi listek w bok. Trawa rośnie coraz szybciej. Widać już u niej charakterystyczne "kolanko" na łodydze. Tam jest merystem wstawowy [tu roślina teraz rośnie], bo na wierzchołku naszej trawy już widać miotełkę z nasionami[na wierzchołku przestała].

Tk. stała - na zimę trzeba się okryć kocem, musi być puchaty i miękki. To wzmocni twoją ochronę przed przewodzeniem zimna i unikniesz ["wydzielania"] kataru.

wtorek, 5 października 2010

Mszaki - rozmnażanie bezpłciowe. Podział i znaczenie mszaków.

Rozmnażanie wegetatywne - rozmnażanie bez udziału gamet. Nic się ze sobą nie zlewa, nie łączy, nie musisz sobie zawracać głowy żadnym zapłodnieniem. Po prostu część rośliny usamodzielnia się.

W przypadku mszaków części te to rozmnóżki. Kiedy oderwą się od rośliny, duże zdolności mszaków do regeneracji pozwalają na wyrośnięcie z nich nowego organizmu.

Podział mszaków:
- Porostnicowe,
- Jungermaniowe,
- Mchy,


Znaczenie mszaków
Jeśli weźmiesz do ręki mech z lasu i ściśniesz lekko, prawdopodobnie zdziwisz się jak wiele wody z niego wyleci. Otóż mogą one zatrzymywać bardzo dużo wody (retencja wody) przez co regulują bilans wodny danego terenu.
Torfowiska wpływają natomiast na mikroklimat. Torf wykorzystuje się jako materiał opałowy oraz do drobnych rzeczy tak jak skład ściółki dla gryzoni domowych, ponieważ pochłania zapach. Wykorzystywany jest także w ogrodnictwie jako dodatek do ziemi kwiatowej.
Mszaki to organizmy pionierskie, ponieważ są mało wymagające i przygotowują nieprzyjazne podłoże dla innych roślin.

niedziela, 3 października 2010

Rozmnażanie płciowe. Przemiana pokoleń mszaków.

Przemiana pokoleń mszaków - następowanie po sobie pokoleń rozmnażających się płciowo i bezpłciowo z przemianą faz jądrowych.
 Brzmi groźnie? Bardziej niż jest w rzeczywistości :)

Od początku po kolei.Gametofit (1n), który produkuje gamety może być:
- jednopienny - na jednym osobniku są gametangia męskie i żeńskie,
- dwupienne - na jednym osobniku występuje albo gametangium żeńskie albo męskie,
Jak widzimy jednopienność może odpowiadać zwierzęcemu obojnactwu a dwupienność rozdzielnopłciowości.

Jeśli nigdy nie możesz zapamiętać symboli płci, to mam pewne przydatne skojarzenie. Kto się najwięcej modli? Oczywiście kobiety. Dlatego symbol przypomina różaniec :) Skojarzenia to wręcz potężna metoda nauki i co najważniejsze - trwała.

Gametofit męski ma plemnie, które produkują plemniki.
Gametofit żeński ma rodnie, które produkują komórki jajowe.
Plemniki i komórki jajowe to gamety i są haplontami (1n).

[PS: U protistów gametofity żeńskie miały lęgnie.]
Plemniki są ruchliwe i do zapłodnienia potrzebna jest woda.
Kiedy plemnik połączy się z komórką jajową dochodzi do zapłodnienia [kariogamia] i powstaje diploidalna zygota.

Z zygoty wyrośnie sporofit 2n. U mszaków sporofit nie jest dominujący i wykorzystuje gametofit, dlatego rośnie bezpośrednio na nim. Seta wyrasta w górę i odrywa kawałek gametofitu (czepek). Na szczycie sety znajduje się zarodnia, która wytworzy zarodniki. W zarodni 2n zachodzi mejoza i zarodniki, które powstaną będą już 1n. Z zarodników wykiełkuja nowe gametofity...cykl zaczyna się od początku...gamety...zapłodnienie...splatątek sporofitu...itd.

Przemiana pokoleń wraz z przemianą faz jądrowych:
sporofit 2n--[mejoza]--> zarodniki 1n -> gametofity 1n --[mitoza]--> gamety 1n --[zapłodnienie]--> zygota 2n -->sporofit 2n